Υπάρχουν πάνω από 1,3 εκατομμύρια έμβια είδη στη Γη ονομαστικά γραμμένα σε καταλόγους. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μοιράζονται τον πλανήτη μας πάνω από 7 εκατομμύρια πλάσματα που δεν έχουμε ονομάσει, είναι άγνωστα ή δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα.

Τι είναι αυτό όμως που κάνει τον άνθρωπο ξεχωριστό ;

Η σύγχρονη ανθρώπινη συμπεριφορά αναμφισβήτητα αναδείχθηκε μεταξύ 30-300 χιλιάδες χρόνια πριν, όταν το μυαλό του προγόνου μας , άρχισε να δομείται και να λειτουργεί όπως το δικό μας σήμερα.

Ήταν τότε που ο άνθρωπος άρχισε να σκέφτεται Συμβολικά.

Η Συμβολική σκέψη έδωσε αφορμή για τη γλώσσα, την τέχνη, τη μουσική, τη θρησκεία,τη φιλοσοφία, την επιστήμη και ακόμα για τις πολύπλοκες τεχνολογίες που μας επέτρεψαν να παρακάμψουμε τους εξελικτικούς και περιβαλλοντικούς περιορισμούς.

Ο εγκέφαλός μας είναι το κλειδί για την εξελικτική επιτυχία μας.

Ζυγίζοντας κατά μέσο όρο 1361 γραμμάρια όταν αναπτυχθεί πλήρως, ο εγκέφαλός μας αποθηκεύει κάθε βίωμα, παράγει κάθε σκέψη και συναίσθημα και μας επιτρέπει να νιώσουμε και να αλληλοεπιδράσουμε με τον κόσμο μας.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι από τους μεγαλύτερους στο ζωικό βασίλειο, αλλά οι ελέφαντες, οι φάλαινες και τα δελφίνια έχουν ακόμη μεγαλύτερο εγκέφαλο από εμάς.

Έτσι σαφώς, μπορούμε να καταλάβουμε ότι το μέγεθος δεν είναι το παν.

Το κλειδί για τον ανθρώπινο εγκέφαλο δεν είναι οι μοναδικές ικανότητές του, ούτε το μέγεθός του, αλλά η εσωτερική «καλωδίωση» του.

Προστατευόμενος από το κρανίο, ο εγκέφαλος είναι μέρος του ενός από τα δύο μεγάλα τμήματα του το νευρικού μας συστήματος , τα οποίο να συνεργάζονται για να μας επιτρέψουν να αισθανόμαστε και να αντιδρούμε στα διάφορα ερεθίσματα.

Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός αποτελούν την πρώτη μεγάλη κατηγορία, λεγόμενο και Κεντρική Νευρικό Σύστημα (ή ΚΝΣ).

Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία είναι το Περιφερειακό Νευρικό Σύστημα (ή ΠΝΣ).

Ο εγκέφαλος αποστέλλει μηνύματα μέσω του νωτιαίου μυελού στα περιφερικά νεύρα και έπειτα σε όλο το σώμα . Ελέγχοντας τους σκελετικών μύες στα χέρια και τα πόδια μας, καθώς και τα εσωτερικά όργανα.

Τα μηνύματα μεταφέρονται σε όλο το κεντρικό και περιφερικό νευρικό σύστημα από εξειδικευμένα κύτταρα.

Τα κύτταρα είναι οι μικρότερες και διαρθρωτικές λειτουργικές μονάδες ενός ζωντανού οργανισμού. Το ανθρώπινο σώμα περιέχει πάνω από 300 διαφορετικά είδη με πολύ εξειδικευμένες λειτουργίες.

Τα εγκεφαλικά κύτταρα που μπορούν να λαμβάνουν, να επεξεργάζονται και να μεταδίδουν ηλεκτρικά ερεθίσματα εντός του νευρικού συστήματος ονομάζονται νευρώνες.

Απίστευτα πολύπλοκος, ο εγκέφαλος έχει δημιουργηθεί με περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες, συν χιλιάδες άλλων τύπων κύτταρα.

Τα δίκτυα των νευρώνων ανταλλάσσουν πληροφορίες ανάμεσα σε δεκάδες εγκεφαλικές περιοχές, οι οποίες ειδικεύονται σε διαφορετικές εργασίες.

Τελευταίες έρευνες μιλούν ότι το κλειδί της μοναδικότητας του ανθρώπινου εγκεφάλου, κρύβεται στην οργάνωση και λειτουργία αυτών των δικτύων.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χτίζεται με την πάροδο του χρόνου, έως ότου φτάσει στην τελική του μορφή. Η βασική αρχιτεκτονική του εγκεφάλου κατασκευάζεται με μία συνεχή διαδικασία που ξεκινά πριν από τη γέννηση και συνεχίζεται στην ενηλικίωση. Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, 700 έως 1.000 νέων νευρωνικών συνδέσεων δημιουργούνται κάθε δευτερόλεπτο. Μετά από αυτή την περίοδο της ταχείας διακλάδωσης, οι συνδέσεις μειώνονται μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται "κλάδεμα", το οποίο επιτρέπει σε εγκεφαλικά κυκλώματα να γίνουν πιο αποτελεσματικά.

Η Αρχιτεκτονική του εγκεφάλου αποτελείται από δισεκατομμύρια συνδέσεων μεταξύ μεμονωμένων νευρώνων σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Αυτές οι συνδέσεις επιτρέπουν την αστραπιαία επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων που ειδικεύονται σε διάφορα είδη των λειτουργιών του εγκεφάλου.

Τα πρώτα χρόνια είναι η πιο δραστήρια περίοδος για τον καθορισμό νευρωνικών συνδέσεων, αλλά νέες συνδέσεις μπορεί να σχηματιστούν σε όλη τη διάρκεια της ζωής και συνδέσεις που δεν χρησιμοποιούνται "κλαδεύονται".

Επειδή αυτή η δυναμική διαδικασία δεν σταματά ποτέ, είναι αδύνατο να προσδιοριστεί ποιο ποσοστό της ανάπτυξης του εγκεφάλου επέρχεται από μια ορισμένη ηλικία. Το πιο σημαντικό δε, είναι ότι οι συνδέσεις που σχηματίζονται νωρίς παρέχουν είτε ένα ισχυρό είτε ένα αδύναμο θεμέλιο για τις συνδέσεις που θα σχηματιστούν αργότερα.

(εικόνα .Είναι ευκολότερο να σχηματίσουν ισχυρές συναπτικές συνδέσεις του εγκεφάλου κατά τα πρώτα χρόνια, από το να «διορθωθούν» σε μεγαλύτερη ηλικία. Γράφημα Πηγή: Pat Levitt (2009).

Οι Γνωστικές,οι συναισθηματικές και κοινωνικές ικανότητες είναι άρρηκτα συνυφασμένες καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής μας

. Ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο εξαιρετικά ολοκληρωμένο και οι πολλαπλές λειτουργίες του λειτουργούν σε συντονισμό το ένα με το άλλο. Η συναισθηματική ευημερία και η κοινωνική επάρκεια παρέχει ένα ισχυρό θεμέλιο για τις αναδυόμενες γνωστικές ικανότητες. Θα τα παρομοιάζαμε αυτά τα δύο μαζί οι τούβλα και το το τσιμέντο της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου.

Η συναισθηματική και η σωματική υγεία,οι κοινωνικές δεξιότητες, καθώς και οι γνωσιακές-γλωσσικές ικανότητες που προκύπτουν κατά τα πρώτα χρόνια είναι πολύ σημαντικές για την μετέπειτα επιτυχία στο σχολείο, στο χώρο εργασίας, καθώς και στην ευρύτερη κοινότητα.

πηγές :

Handbook of Early Childhood Intervention,Jack P. Shonkoff, 2000

Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind,Michael S. Gazzaniga, 2013

Αυτά είναι μια μικρή εισαγωγή με τα θέματα που θα αναπτύξω στα δύο επιμορφωτικά προγράμματα που θα συμμετέχω ως διδακτικό προσωπικό.

Είναι πολύ σημαντικό για έναν που εργάζεται στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, ή σε χώρους που προσφέρει υπηρεσίες σε συνανθρώπους ( δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, κλπ) , να γνωρίζουν κάτι παραπάνω από την "συμπεριφορική ανάλυση δεδομένων".

Μαζί θα εστιάσουμε στον συσχετισμό της ψυχολογίας με τις νευροεπιστήμες, καθώς και στην βιολογική πολυπλοκότητα που κρύβεται πίσω από μια συμπεριφορά

Τα μαθήματα αυτά ξεκινούν τις 22 Γενάρη 2016 και θα είναι σε μορφή e-learning και "δια ζώσης"(σε αίθουσα διδασκαλίας).

Τα προγράμματα αυτά είναι :