Στην κοινωνία μας τα συναισθήματα είναι λίγο –πολύ θέμα «ταμπού». Δεν πολυσυζητιούνται μεταξύ των ανθρώπων, δεν αναφέρονται στις ειδήσεις στην τηλεόραση και δεν εστιάζεται η προσοχή μας γενικώς σ’ αυτά. Υποτίθεται ότι ζούμε σ’ ένα λογικό κόσμο, που κυβερνάται από το νόμο του αίτιου –αιτιατού, με «μαθηματική λογική», όπου τα συναισθήματα μπορεί να θεωρούνται αδυναμία όταν εκφράζονται.
Στις συζητήσεις, αναφερόμαστε συνήθως στο «τι έγινε», «τι έκανε αυτός-ή, εκείνος-ή», χωρίς να πηγαίνουμε ένα επίπεδο πιο κάτω, σχολιάζοντας για ποιο λόγο οι άνθρωποι λειτουργούν έτσι και ποια είναι τα αντίστοιχα συναισθήματα. Για παράδειγμα, λέμε «-ο Γιώργος μου είπε αυτό, γιατί μάλλον ήθελε να πετύχει εκείνο το σκοπό» (προσάπτουμε λογική εξήγηση με βάση το κίνητρο), αλλά δεν μιλούμε για το πως ένιωθε ο Γιώργος (χαρά, ενθουσιασμό, προσμονή, θυμό κλπ) και επίσης για το πως νιώθαμε εμείς (η άλλη πλευρά). Μόνο στη λογοτεχνία και στη μουσική αναφερόμαστε σε συναισθήματα, αλλά στα πεδία αυτά συνήθως επικρατεί ο υπερλυρισμός και η εξιδανίκευση και τελικά, η πραγματική σχέση συναισθημάτων με τα αποτελέσματά μας στη ζωή παραμορφώνεται.
Ακόμη, επειδή ακριβώς τα συναισθήματα δεν μπαίνουν στη λογική του αίτιου –αιτιατού με μαθηματική ακρίβεια, συχνά παραμελούμε και τα δικά μας συναισθήματα, δεν πολυδίνουμε σημασία στο πως νιώθουμε, γιατί είτε θεωρούμε ότι αυτό δεν είναι σημαντικό, είτε διότι πιστεύουμε ότι δεν έχει κάποια αξία πρακτική για να το κάνουμε. Βλέπετε, στον πολιτισμό μας, που χαρακτηρίζεται από τις αρχές του θετικισμού, ότι δεν είναι προβλέψιμο και επαληθεύσιμο, δεν θεωρείται σοβαρό.
Παράδειγμα: αισθάνομαι απογοητευμένος και για να νιώσω καλύτερα τρώω. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντα, οπότε δεν μπορεί να εξαχθεί κάποιος μαθηματικός κανόνας αιτίου –αποτελέσματος (μπορεί κάποιος όταν νιώθει απογοητευμένος να μην το ρίχνει στο φαγητό, αλλά να βγαίνει έξω με φίλους και να συζητάει, οπότε αυτό δεν μας επιτρέπει να εγκαταστήσουμε κάποια «εξίσωση πρόβλεψης»: στεναχώρια -> φαγητό).
Επειδή λοιπόν, η λογική των συναισθημάτων δεν είναι μαθηματική με τη στενή έννοια («γραμμικής λογικής»), το κομμάτι της αυτογνωσίας και της συναισθηματικής νοημοσύνης (επίγνωση και διαχείριση των δικών μας συναισθημάτων και των άλλων) μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα στην κοινωνία μας.
Από την άλλη μεριά όμως, τα συναισθήματα είναι αυτά που καθορίζουν την ευτυχία μας! Υποτίθεται ότι τα υλικά αγαθά που θέλουμε να αποκτήσουμε, αλλά και οι προσπάθειες και οι στόχοι μας (σπουδές, μόρφωση, σχέσεις με ανθρώπους κλπ.) σκοπό έχουν τη βελτίωση της ικανοποίησής μας από τη ζωή. Κάπου όμως το ξεχνάμε αυτό στην πορεία, αγχωνόμαστε με επουσιώδη και χάνουμε τον εαυτό μας και τους αληθινούς μας στόχους (που είναι η ευτυχία και η γαλήνη).
Ακόμη, σχετικά πρόσφατα, σημαντικές επιστημονικές έρευνες (αναφέρομαι σε μετααανάλυση των Lyubomirsky, King, & Diener του 2005) αποδεικνύουν, ότι όχι μόνο τα επιτυχημένα επιτεύγματά μας, μας προσδίδουν ικανοποίηση, αλλά ότι ισχύει και αντίστροφα, δηλαδή η ευτυχία και τα θετικά συναισθήματα οδηγούν σε επιτυχημένα αποτελέσματα! Ή αν το θέλετε, με ακόμη πιο απλά λόγια: οι χαρούμενοι και ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν και μεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή τους σε διάφορους τομείς όπως η εργασιακή απόδοση, το εισόδημα, η ικανοποίηση από τις κοινωνικές τους σχέσεις, η ικανοποίησή τους από το γάμο και η γενική ευεξία.
Πώς συμβαίνει αυτό; Πώς δηλαδή τα θετικά συναισθήματα οδηγούν σε μεγαλύτερη επιτυχία και καλύτερη ζωή; Ο μηχανισμός αυτός μελετήθηκε σε βάθος και παρουσιάζεται από την Barbara Fredrickson (καθηγήτρια στο Παν/μιο της Β. Καρολίνας, ΗΠΑ) στη «θεωρία της διεύρυνσης και ανοικοδόμησης» (broaden-and-build theory of positive emotions). Κατ’ αυτήν την άποψη, στις περιόδους που βιώνουμε θετικά συναισθήματα (χαρά, θετική προσμονή κλπ.) αυξάνουμε την προσοχή μας στα θετικά ερεθίσματα και επίσης αναπτύσσουμε τις δυνάμεις μας (κάνουμε αισιόδοξες σκέψεις, δημιουργούμε υποστηρικτικές κοινωνικές σχέσεις, αναπτύσσουμε τον εαυτό μας και την αντίστασή μας στις δυσκολίες), γεγονός που στη συνέχεια αυξάνει την απόδοσή μας και την αποτελεσματικότητά μας. Με απλά λόγια, όταν νιώθουμε καλά, δυναμώνουμε σε προσωπικό επίπεδο και λειτουργούμε αποδοτικότερα οπότε έτσι έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.
Προσπαθώντας να δω στην πράξη, αν αυτές οι θεωρίες περί θετικών συναισθημάτων, επαληθεύονται στην πράξη (και ειδικά στην Ελλάδα), σχεδίασα μία έρευνα για τη μέτρηση των συναισθημάτων και τη μελέτη της επίδρασής τους στο εισόδημα, την ικανοποίηση από τις σχέσεις, την ικανοποίηση από τη ζωή και άλλες παραμέτρους. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μου είναι σε συμφωνία με τις προηγούμενες αναφορές και τη διεθνή βιβλιογραφία, οι λεπτομέρειες ξεφεύγουν από τους σκοπούς αυτού του άρθρου.
Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε φίλες και φίλοι, ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας πως νιώθουμε. Αν βιώνουμε περισσότερα θετικά συναισθήματα (αυτοπεποίθηση –σιγουριά, υπερηφάνεια, χαρά, αισιοδοξία, αγάπη) και λιγότερα αρνητικά (ανασφάλεια, ντροπή, θυμό, στεναχώρια κλπ.), τότε όλα πηγαίνουν καλύτερα στη ζωή μας. Γινόμαστε καλύτεροι στη δουλειά μας, κλείνουμε περισσότερες δουλειές, τα πάμε καλύτερα με τους πελάτες μας, τους συνεργάτες μας, κάνουμε καλύτερες προσωπικές σχέσεις και βιώνουμε μεγαλύτερη προσωπική επιτυχία, ικανοποίηση και αρμονία.
Άρα, το πρώτο βήμα για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη ζωή και επίτευξη των όποιων στόχων μας (επαγγελματικών και προσωπικών) είναι καταλάβουμε ποια είναι τα συναισθήματά μας και πως μας επηρεάζουν. Αυτό δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται, καθώς όπως αναφέραμε στην αρχή, πολλές φορές κρύβουμε τα συναισθήματά μας, τόσο από τους άλλους όσο και από τον εαυτό μας. Μπορεί να το κάνουμε γιατί δεν θέλουμε να δείξουμε αδυναμία, γιατί πιστεύουμε ότι οι άλλοι θα μας παρεξηγήσουν κτλ. Καταπιεζόμαστε και αποκρύπτουμε την αλήθεια μας. Έτσι όμως, δεν γινόμαστε ευτυχισμένοι! Ακόμη, λέμε συχνά «ναι» σε ανθρώπους και καταστάσεις που δεν μας αρέσουν, γιατί θέλουμε να γινόμαστε αρεστοί ή φοβόμαστε να έρθουμε σε σύγκρουση με τους άλλους, αποφεύγουμε την πραγματικότητα.
Ξεκινώντας να μιλάμε στους άλλους για το πως νιώθουμε και ενθαρρύνοντας και αυτούς να κάνουν το ίδιο, βάζουμε μια γέφυρα στην ανθρώπινη επικοινωνία και επίσης δίδουμε διέξοδο στον εσωτερικό μας κόσμο. Αρκεί βεβαίως να μην είμαστε υπερβολικοί, μελοδραματικοί ή εκρηκτικοί, γιατί τότε χάνουμε την ουσία που είναι να εκφράσουμε και να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας και όχι να τον αναστατώσουμε, ούτε να πληγώσουμε τους άλλους. Μπορούμε απλά και όμορφα, με μη-προσβλητικό τρόπο να εκφραστούμε. Με ευγένεια, θάρρος αλλά όχι θράσος και ειλικρίνεια.
Τον ίδιο διάλογο μπορούμε να κάνουμε και με τον εαυτό μας. Πώς μας κάνει να νιώθουμε ο φίλος μας, ο σύντροφός μας, ο εργοδότης μας, οι άνθρωποι που συσχετιζόμαστε συχνά μαζί τους; Ποιες καταστάσεις της ζωής μας αγχώνουν; Που οφείλεται αυτό; Που είναι το δικό μας μερίδιο ευθύνης και που όχι; Πώς μπορούμε να σκεφτούμε εναλλακτικά (πιο θετικά και δημιουργικά), για να αισθανθούμε καλύτερα και να βρούμε μια λύση; Ακόμη, αν κάποιο συναίσθημα είναι δυνατό και μας ενοχλεί, μπορούμε αν θέλουμε, να το φανταστούμε σαν τον αέρα μέσα σ’ ένα μπαλόνι και μετά τον εαυτό μας να ανοίγει το μπαλόνι και να αφήνει σιγά-σιγά το περιεχόμενό του να φεύγει και εμάς να ανακουφιζόμαστε.
Σημαντικό είναι να μην αφήνουμε τον εαυτό μας να κουβαλάει αρνητικά συναισθήματα, γιατί αυτά μπλοκάρουν τη θετική μας ενέργεια και επίσης την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους. Αν γκρινιάζουμε διαρκώς, είμαστε καχύποπτοι, θυμωμένοι, εκνευρισμένοι κτλ. απωθούμε την επιτυχία και την ευτυχία από τη ζωή μας. Αν εστιάσουμε σε όσα έχουμε (και όχι σε όσα μας λείπουν), δούμε τη θετική πλευρά των πραγμάτων και χαμογελάσουμε στη ζωή, τότε θα μας χαμογελάσει και αυτή και θα έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία!
Γιώργος Προφέτης
BA,MBA, PhD, SAC Dip
Business & Life Coaching
email: giorgosprofetis@gmail.com
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μπορείτε να γράψετε την άποψή σας εδώ