Εμβαθύνουμε στις Αγχώδεις διαταραχές- Διαταραχή Πανικού - Ελευθερία Μπουρδούβαλη

Όλοι μας, κατά καιρούς αισθανόμαστε λιγάκι ανήσυχοι, αγχωμένοι και πιεσμένοι. Οι διάφορες και καθημερινές προκλήσεις, όπως οι πιέσεις στο χώρο της δουλειάς, το απαιτητικό και πιεσμένο πρόγραμμα, μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε μια αίσθηση αδυναμίας, ανησυχίας αλλά και φόβου. Αν αυτές οι ανησυχίες είναι έντονες και παρατεταμένες, χωρίς να υπάρχει κάποιος σημαντικός λόγος τότε έχουμε να κάνουμε με κάποια Αγχώδη διαταραχή. Οι Αγχώδεις διαταραχές, όπως φαίνεται και από το όνομα τους είναι διαταραχές όπου το κυρίαρχο συναίσθημα είναι το άγχος. Ας δούμε παρακάτω τι χαρακτηρίζουμε άγχος.

Άγχος χαρακτηρίζουμε μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση που συνοδεύεται από ψυχοφυσιολογικές αλλαγές σαν απάντηση σε προσδοκώμενο κίνδυνο ή απειλή. Σε αντίθεση με τον φυσιολογικό φόβο, στο άγχος ο κίνδυνος έχει ενδοψυχική προέλευση, όπως για παράδειγμα ασυνείδητη τραυματική μνήμη ή ανεπίγνωστη σύγκρουση. Ο άνθρωπος όταν βιώνει φυσιολογικές αλλαγές, εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα όπως για παράδειγμα αύξηση του καρδιακού ρυθμού, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο ή μούδιασμα στο στήθος, τρόμο, εφίδρωση, αγγειοκινητικές αλλαγές, ναυτία, αίσθημα ζάλης και τάσεις λιποθυμίας.

Όσον αφορά τις ψυχολογικές αλλαγές, τα συμπτώματα είναι τα εξής: επίγνωση αδυναμίας προς τον κίνδυνο, έντονο συναίσθημα του κινδύνου (συνεχή εξαντλητική ετοιμότητα για την αναμενόμενη απειλή) άποπραγματοποίηση (αισθήματα μη πραγματικότητας), ανικανότητα χαλάρωσης, συναισθηματική αναστάτωση, αίσθηση μοναξιάς/απομόνωσης, και φόβος απώλειας ελέγχου. Με λίγα λόγια, στις αγχώδεις διαταραχές, το άτομο βιώνει έντονα συμπτώματα άγχους με αποτέλεσμα να υπάρχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητα του και να αδυνατεί να διαχειριστεί την όποια κατάσταση.

Οι Αγχώδεις διαταραχές χαρακτηρίζονται από χρόνια και έντονα συμπτώματα άγχους τα οποία πυροδοτούν σοβαρές διαταραχές στη συμπεριφορά, στη διάθεση, στον τρόπο σκέψης αλλά και στις βιολογικές λειτουργίες του ατόμου. Τα έντονα και χρόνια συμπτώματα άγχους, μπορεί να επηρεάσουν, την επαγγελματική, προσωπική αλλά και κοινωνική δραστηριότητα του ατόμου. Σε τέτοιες περιπτώσεις, χρειάζεται επαγγελματική υποστήριξη και θεραπεία για την διαχείριση και μείωση των συμπτωμάτων.

Εκτιμάται πως οι Αγχώδεις διαταραχές επηρεάζουν 1 στους 10 ανθρώπους και αποτελούν τις πιο κοινές διαταραχές από όλα τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι οι Αγχώδεις διαταραχές είναι πιο διαδεδομένες στις γυναίκες παρά στους άντρες και επηρεάζουν παιδιά και ενήλικες. Οι Αγχώδεις διαταραχές χωρίζονται σε κατηγορίες, σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών DSM-5 και αυτές είναι οι εξής:

Ø Διαταραχή Πανικού.

Ø Αγοραφοβία με ή χωρίς Κρίσεις Πανικού.

Ø Ψυχαναγκαστική Διαταραχή.

Ø Μετά-τραυματικό Στρες.

Ø Κοινωνική φοβία ή Κοινωνικό Άγχος.

Ø Απλή φοβία.

Ø Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή.

Ø Διαταραχή ΄Αγχους Αποχωρισμού.

1. Διαταραχή Πανικού:

Σε πρώτη φάση θα αναλύσουμε την διαταραχή Πανικού. Όπως υποδηλώνει το όνομα της, αυτή η διαταραχή εκδηλώνεται με τη μορφή κρίσεων πανικού. Το άτομο υποφέρει από επαναλαμβανόμενες και ξαφνικές κρίσεις πανικού, οι οποίες εμφανίζονται απροειδοποίητα και χαρακτηρίζονται από έντονο φόβο και από συναισθήματα αναμενόμενης καταστροφής. Όπως επίσης από διάφορα σωματικά συμπτώματα τα οποία είναι τα εξής: δυσκολία στην αναπνοή, καρδιακές αρρυθμίες, τρέμουλο, εξάψεις, μυϊκή ένταση, πόνος ή δυσφορία στο στήθος, αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας και αίσθημα ζάλης ή τάση λιποθυμίας. Μετά τις πρώτες κρίσεις το άτομο αισθάνεται απειλή και φοβάται την επανάληψη τους. Συγκεκριμένα, ο φόβος είναι μεγαλύτερος όταν το άτομο βρίσκεται εκτός σπιτιού.

Όσον αφορά την συχνότητα της διαταραχής, εκτιμάται ότι είναι 1-2% του γενικού πληθυσμού. Η εμφάνιση αυτής της διαταραχής μπορεί να είναι από το τέλος της εφηβικής ζωής μέχρι τη μέση ηλικία καθώς και στην ηλικία των 30-40 ετών. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η εμφάνιση της διαταραχής είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Ωστόσο, για να φθάσει κάποιος στον ειδικό και να θεωρήσει ότι οι κρίσεις πανικού είναι ψυχολογικής φύσης, καλό θα ήταν να γίνουν κάποιες απαραίτητες εξετάσεις (κλινικού και εργαστηριακού ελέγχου) για να αποκλειστούν ορισμένες οργανικές αιτίες. Η διαταραχή πανικού είναι θεραπεύσιμη διαταραχή με ποικίλη διαθέσιμη θεραπεία.

Θεραπεία της διαταραχής Πανικού.

Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία είναι κατάλληλη για αυτήν την διαταραχή όπως επίσης η φαρμακοθεραπεία και κάποιες τεχνικές χαλάρωσης. Για να πετύχουν οι θεραπείες, το άτομο θα πρέπει να είναι πρόθυμο να βοηθήσει τον εαυτό του αλλά και να παραμείνει πιστό στο σχέδιο θεραπείας του. Κάθε αρχή και δύσκολη αλλά στην συνέχεια υπάρχει σοβαρή βελτίωση.

Χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού:

o Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης και διαχείρισης του άγχους σας με βαθιές αναπνοές, με χαλάρωση των μυών και με γιόγκα. Η άσκηση βοηθάει στην μείωση του άγχους.

o Παρακολουθήστε τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα σας την στιγμή που βιώνετε τις κρίσης πανικού.

o Όταν σας κυριεύουν τα αρνητικά συναισθήματα και οι σκέψεις, πάρτε βαθιές ανάσες και προσπαθήστε να ηρεμήσετε με το να δώσετε στο φόβο τον χρόνο να περάσει, απλά αποδεχθείτε τον χωρίς να τον πολεμάτε.

o Εάν σταματήσετε να προσθέτετε στο φόβο και άλλο φόβο τότε θα διαπιστώσετε πως αυτό που αισθάνεστε αρχίζει σιγά σιγά να φεύγει.

o Όταν νιώσετε καλύτερα, συνεχίστε την πορεία σας και σχεδιάστε τι θα κάνετε στην συνέχεια.

o Μιλήστε για αυτό αλλά και για ότι σας προβληματίζει τον τελευταίο καιρό με άτομα που νιώθετε ασφάλεια και εμπιστεύεστε.

o Να θυμάστε, ο επαρκής ύπνος και η ξεκούραση βοηθάει αρκετά στην αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού και στην μείωση του άγχους.

o Αποφύγετε να προσθέτετε στον πανικό και άλλο πανικό με αρνητικές σκέψεις γεμάτες φόβο για το τι μπορεί να συμβεί.

o Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και την χρήση παράνομων ουσιών διότι μπορούν να επιδεινώσουν τις κρίσεις πανικού.

Οι κρίσεις πανικού είναι μια σοβαρή κατάσταση και πάρα πολλοί από εμάς αδυνατούν να τις διαχειριστούν. Εάν τα συμπτώματα είναι έντονα και παρατεταμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με έναν ειδικό που έχει ειδικευτεί στις αγχώδης διαταραχές. Σε πρώτη φάση έχουμε αναλύσει την διαταραχή Πανικού και έχουμε αναφέρει ορισμένα πράγματα για τις αγχώδης διαταραχές. Στη συνέχεια θα μιλήσουμε και για τις υπόλοιπες κατηγορίες.

Πηγές: DSM-5, Barlow DH, Lehman CL. Advances in the psychosocial treatment of anxiety disorders. Arch Gen Psychiatry.1996;53:727-735. Kring, Davison, Neale & Johnson (2006). Abnormal Psychology. Anxiety disorders. Ed. 10^th. Published John Wiley & Sons, Inc.

επιμέλεια άρθρου:
Ελευθερία Μπουρδούβαλη MBPsS

Πτυχίο Ψυχολογίας και ειδίκευση στην
Συμβουλευτική Ψυχολογία MSc in Counselling and Psychology.

Email : ebourdouvali@gmail.com